W celu rozpoznania zaburzeń ze spektrum autyzmu wykonujemy badanie złożone między innymi z testu, który jest złotym standardem w diagnozie tych zaburzeń. Pierwsze spotkanie najczęściej jest wstępnym wywiadem, analiza dostarczonej dokumentacji. Czasami diagnozę poszerza się o kwestionariusze dla rodziców. Jednak głównym narzędziem jest test ADOS-2.
ADOS-2 to profesjonalny, wielowymiarowy test psychologiczny umożliwiający zweryfikowanie, czy i w jakim stopniu nasilenia u osoby badanej występują objawy spektrum autyzmu. Przebiega badania oraz to jak wyglada procedura, jakie narzędzia zostaną użyte zależy przede wszystkim od wieku osoby badanej. W przypadku dzieci jest to przede wszystkim wspólna zabawa z wykwalifikowanym psychologiem-diagnostą, w trakcie której można ocenić zdolności nawiązywania przez małego pacjenta interakcji z drugą osobą i inne, istotne aspekty funkcjonowania. W przypadku młodzieży i osób dorosłych badanie polega przede wszystkim na rozmowie na różne tematy, wyszczególnione i opisane w procedurze wykonywania testu ADOS-2.
Badanie to jest wystandaryzowane, co oznacza, że dokładny sposób jego wykonywania – to, jakie zabawy psycholog-diagnosta proponuje dziecku, to, w jaki sposób specjalista kieruje rozmową ze starszą osobą i jakie zada jej pytania – jest zgodny ze szczegółową instrukcją. Chociaż z punktu widzenia obserwatora może to wyglądać czasem mało profesjonalnie. Wyniki testu są zaś oceniane za pomocą ściśle określonych i wielokrotnie recenzowanych przez najlepszych fachowców kryteriów, co daje gwarancję ich rzetelności. Badanie można przeprowadzać tez już u dzieci od 12 miesiąca życia – wiek pacjenta ma jedynie wpływ na to, na jakich interakcjach z diagnostą opiera się u konkretnej osoby diagnostyka ADOS-2. Test jest również dostosowany do możliwości osób, które mają trudności ze słownym komunikowaniem się. Kiedy badane jest młodsze dziecko specjalista poprosi, żeby był obecny rodzic, który również zostanie poinformowany o tym co robić, a czego unikać w czasie badania.
Rodzice czasem niepokoją się tym, czy jest możliwe zdiagnozowanie zaburzeń ze spektrum autyzmu w czasie jednego badania. Tak jest to możliwe. Narzędzie jest precyzyjnie opracowane a sama diagnoza uwzględnia takie czynniki jak: obcy diagnosta czy nowa dla dziecka sytuacja.
Samo badanie trwa do 60 minut. Jego rezultatem jest pisemna opinia zawierająca zarówno wnioski diagnostyczne praktyczne dla lekarza jak i dla Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych oraz opis czytelny dla rodzica zawierający wstępne zalecenia.
Pierwszą wersję protokołu obserwacji objawów autyzmu opracowano ponad 20 lat temu, a aktualnie w blisko 20 krajach specjaliści posługują się przy diagnozie autyzmu jego ulepszoną wersją: ADOS-2. Opinie najlepszych światowych Ekspertów z zakresu diagnozy psychologicznej oraz rekomendacje międzynarodowych stowarzyszeń psychologów sprawiły, że ADOS-2 aktualnie uważa się za najlepsze narzędzie do diagnozy autyzmu.
W naszym ośrodku badanie przeprowadza neuropsycholog kliniczny Lidia Jeziorny-Zdanowska